Gebelikte sık görülen şikayetler ve öneriler
Gebelikte sık görülen şikayetler ve öneriler. Jinekolog Dr. Kağan kocatepe: Gebelik dönemi, her insanda görülebilecek tarzda şikâyetlerin ve belirtilerin daha kolay ortaya çıkabildiği bir dönemdir. Bu yakınmaların büyük kısmı herhangi bir anlam ifade etmezken, bazı belirti ve bulgular bir soruna işaret edebilir.
KABIZLIK VE TUVALETE ÇIKMAMA, PEKLİK NEDEN?
Gebelikte kabızlık sık rastlanan bir belirtidir. Gebelik hormonları tüm düz kaslarda olduğu gibi sindirim sisteminin düz kaslarında da gevşemeye neden olurlar. Bu gevşeme bağırsak hareketlerinin yavaşlamasıyla sonuçlanır. Ayrıca gebeliğin son dönemlerine doğru iyice büyümüş olan rahimin rektuma (kalın bağırsağın son kısmı) baskı yapması da kabızlık gelişmesini kolaylaştırıcı bir etkendir.
Toplardamarlarının daha belirgin hale gelmesine ve daha ileri aşamalarda anüs (makat) bölgesinde hemoroid (basur) adı verilen şişkinliklerin oluşmasına neden olabilir. Özellikle kronik kabızlık ve zorlu dışkılama hemoroidlerde ağrı ya da kanamaya yol açabilir.
Öneri: Kabızlıktan yakınıyorsanız hemen ilaç tedavisine başlamadan önce yapabileceğiniz bazı şeyler vardır:
Günde iki litre sıvı almanız, sebze ve meyve, yulaf ezmesi gibi lifli besinleri a daha fazla ve her gün tüketmeniz ve doktorunuzun önerdiği ölçüde düzenli egzersiz yapmanız mutlaka faydalı olacaktır. Bazı anne adayları sabah kahvaltısından önce içilen bir bardak ılık suyun da kendilerine yardımcı olduğunu belirtmektedir.
Öneri: Kabızlığı önlemek için alacağınız önlemler hemoroidlere bağlı şikâyetlerinizin azalmasını sağlayacaktır. Hemoroidler şiddetli ağrı ve/veya kanama ! yaptıklarında mutlaka doktor , değerlendirmesi gerekir.
HEMOROİD (BASUR, MAYASIR)
Neden?
Gebelikte büyüyen rahimin toplardamarlara yaptığı bası rektum (kalın bağırsağın son kısmı) toplardamarlarının daha belirgin hale gelmesine ve daha ileri aşamalarda anüs (makat) bölgesinde hemoroid (basur) adı verilen şişkinliklerin oluşmasına neden olabilir. Özellikle kronik kabızlık ve zorlu dışkılama hemoroidlerde ağrı ya da kanamaya yol açabilir.
Öneri: Kabızlığı önlemek için alacağınız önlemler hemoroidlere bağlı şikâyetlerinizin azalmasını sağlayacaktır. Hemoroidler şiddetli ağrı ve/veya kanama ! yaptıklarında mutlaka doktor , değerlendirmesi gerekir.
PİKA (AŞERME) NEDEN ?
”Aşerme” erken gebeliğin normal bir belirtisi olarak kabul edilir. Ancak ileri durumlarda normal gıda maddeleri dışındaki maddelerin de aşerilmesi söz konusu olabilir.
Bu maddeler kiremit tozu, kil, toprak gibi maddeler olabilir. Bazı durumlarda ise aşırı miktarlarda tuz, limontuzu, buz parçaları, un, nişasta, kabartma tozu gibi gıda maddeleri de aşerilen maddeler olabilir.
Öneri: Bir gıdayı aşırı miktarda yeme ihtiyacı hissediyorsanız ya da gıda maddesi olmayan bir şeyi yemek isteği duyuyorsanız durumu doktorunuza bildiriniz. Aşerme bazı durumlarda kansızlık ya da beslenme bozukluğu habercisi olabilir (toprak yeme durumunda olduğu gibi).
AŞIRI TUKURUK SALGISI (HİPERSALİVASYON)
Neden?
Bazı anne adayları hormonların etkisine bağlı olarak günde birkaç litreye varabilen tükürük salgılayabilmektedir.
Öneri: Bu aşırı tükürük salgısı aldığınız nişastalı gıdaların tükürük bezlerini uyarıcı etkisinden de kaynaklanıyor olabilir. Bu gıdaların alımını kesmeniz şikâyetlerin geçmesine faydalı olur. İleri durumlarda doktor önerisiyle çeşitli ilaçların (örnek: antihistaminikler) kullanılması mümkündür.
BULANTI VE KUSMA (HİPEREMEZİS)
Neden?
Gebeliğin erken dönemlerinde gebelik hormonlarının etkisiyle özellikle sabahları bulantı şikayetleri sıklıkla meydana gelir. Bazı durumlarda aşırı kusma söz konusu olabilir.
Öneri: Yataktan kalkmadan önce birkaç tuzlu kraker yemek, yataktan çok yavaş kalkmak, öğün sayınızı üçten beş veya daha fazlasına çıkarmak (midenizin aşırı dolmasını engellemek için), tiksindiğiniz kokulardan uzak durmak, sıvıları yemekler arasında almak gibi önlemler mutlaka faydalı olacaktır.
AKINTI
Neden?
Gebelikte östrojen salgısı önemli ölçüde artar. Bu nedenle daha önceden hiç akıntı şikâyetiniz olmasa bile gebelikte günlük ped kullanacak şiddette, koyu kıvamlı ve açık renkli vajinal akıntı ortaya çıkabilir.
Öneri: Kötü kokulu, sarı-kahverengikanlı-kırmızı-yeşil gibi rengi olan bir akıntınız varsa, akıntınız su gibiyse (bacaklara kadar giden bir akıntının basit bir nedene bağlı olma olasılığı çok düşüktür), mutlaka doktorunuza başvurmalısınız.
MİDE YANMASI
Neden?
Gebeliğe bağlı genel düz kas gevşemesinin mide-yemek borusu arasındaki kapağı zayıflatması temel nedendir. Özellikle gebeliğin son dönemlerinde büyüyen rahimin mideye baskı yapması da yakınmaları artırır. Yatar durumda şikâyetler daha belirgin hale gelir.
Öneri: İlaç tedavisine geçmeden önce sizin yapabilecekleriniz; midenizi fazla doldurmamaya özen göstermek, baharatlı ve yağlı yiyeceklerden uzak durmak, yemekten sonra en az bir saat uzanmamak ve yatar konumdayken başınızı ve göğüs kafesinizi mide seviyesinden yukarıda tutmak için ek yastık kullanmaktır.
YORGUNLUK VE AŞIRI UYKU HALI
Neden?
Özellikle gebeliğin ilk dört aylık döneminde anne adayları kendilerini aşırı yorgun ve uykusuz hissedebilirler. Bu durum vücudunuzun size bir uyarısıdır ve bu konuda yapılabilecek bir şey yoktur.
Öneri: Vücudunuzun ihtiyaçlarına kulak verin ve bol bol dinlenin. Düzenli uyku, düzenli beslenme ve ne kadar yoğun çalışırsanız çalışın, her fırsatta istirahat etmeniz kaliteli bir gebelik dönemi geçirmek için çok önemlidir.
BAŞ AĞRILARI
Neden?
Gebeliğin erken dönemlerinde (özellikle 16. haftaya kadar olan dönemde) baş ağrılarına sık rastlanır. Bazı durumlarda bu baş ağrısı tedavi edilmemiş sinüzit ya da görme bozukluğuna bağlı olabilir, ancak çoğu durumda nedeni bulunamamaktadır. Şiddetli baş ağrılarının diğer belirtilerle birlikte ya da tek başına preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) habercisi olabileceğini unutmayın.
Öneri: İstirahat etmek ve açık havada yürüyüş yapmak yardımcı olabilir.
Bu baş ağrıları genellikle gebeliğin ortalarına doğru kendiliğinden kaybolurlar.
KARIN VE KAŞIK AĞRILARI (MÜPHEM)
Neden?
Gebelikte uterus (rahim) hızla büyürken, rahimi yerinde tutan bağlar bu hıza hemen ayak uyduramazlar. Böylece bu bağlar rahim büyüyerek yukarı çıkarken gerilirler. İşte bu gerilme karında yerini tam olarak tarif edemediğiniz, bazen “bıçak saplanması” hissini veren ağrılara neden olabilir. Gebeliğin ileri dönemlerinde çatınızı oluşturan kemiklerin eklemlerinde doğuma hazırlığın bir parçası olarak ortaya çıkan gevşeme de belli belirsiz ağrı hissi uyandırabilir. Kabızlık da diğer bir “ağrı” nedenidir.
Öneri: Yatarken sol yanınıza yatmanız, ağrı duyduğunuzda pozisyon değiştirmeniz faydalı olabilir. Karın ağrısının bir tehlike belirtisi olduğunu unutmamalı ve bu ağrıları kendinizce bir nedene bağlamadan önce doktorunuza danışmalısınız.
GEBELİK MASKESİ (KLOAZMAJ)
Neden?
Gebelikte salgılanan hormonlar ciltte değişikliklere neden olabilirler. Yüzde, gözlerin etrafında daha belirgin olarak ortaya çıkan renk değişikliklerine kloazma adı verilir. Kloazma gebelikten sonra genellikle kaybolur.
Öneri: Direkt güneş ışığına maruz kalmaktan kaçınarak bu renk değişikliklerinin şiddetini azaltmanız mümkündür.
KARINDA VE GÖĞÜSLERDE ÇATLAKLAR
Neden?
Büyüyen rahim ve hacmi artan göğüsleriniz bu bölgelerde cildinizin gerilmesine ve çatlamasına neden olabilir.
Öneri: Bu çatlaklar kalıcı olmakla birlikte, bunların şiddetini ve kaşıntı şikayetlerini gidermek için kullanabileceğiniz krem şeklinde ilaçlar mevcuttur.
NEFES ALMADA ZORLUK (NEFES DARLIĞI VE AÇLIĞI)
Neden?
Özellikle gebeliğin son dönemlerinde rahim ve bebek karın içinde daha fazla yer kaplamaya başladığında nefes almada zorluklar yaşayabilirsiniz. Bunun nedeni, rahimin diyafragma kasına (bu kas karın boşluğunu ve göğüs kafesini birbirinden ayıran yapıdır) baskı yapması ve akciğerlerin genişlemesini kısmen engellemesidir.
Öneri: Doktorunuzun size öğrettiği şekilde derin nefes egzersizlerini her gün düzenli aralıklarla uygulamalısınız. Kalabalık ve havasız, sigara içilen yerlerden kaçının.
BEL AĞRILARI
Neden?
Gebelik ilerledikçe vücudunuzun ağırlık merkezi değişir. Buna uyum sağlamak için bel omurlarınızın iç bükeyliği de ilerleyici bir şekilde artar ve omurlara binen yük sabit tutulmaya çalışılır. Beli zorlayıcı hareketler, ortopedik olmayan yatakta yatılması (yatağınızın döşemesi sert olmalıdır), ağır nesneler kaldırılması, aşırı bedensel yorgunluk gibi etkenler bölgedeki kaslarda spazm oluşmasına, bağların gerilmesine ve böylece bel ağrısı oluşmasına neden olabilir. Yüksek topuklu ayakkabılar da bel omurlarınızın değişen ağırlık merkezinize sağladığı uyumu bozarak bel ağrısı ortaya çıkmasına neden olabilir.
Öneri: Belinize “iyi” davranarak, doktorunuzun önerdiği gevşeme egzersizlerini uygulayarak, dinlenmenize gereken önemi vererek bel ağrılarınızın hafiflemesini veya ortadan kalkmasını sağlayabilirsiniz. Korse kullanımında mutlaka doktorunuza danışın.
AYAKLARDA ŞİŞME
Neden?
Gebelik ilerledikçe hücrelerarası sahada sıvı miktarı artar ve bu da dokuların daha “şiş” hale gelmesine neden olur. Özellikle ayak bilekleri gibi rahim basısı nedeniyle oluşan dolaşım yavaşlamasından çok etkilenen bölgelerde ödem adı verilen şişlikler ortaya çıkar. Ödemler çalışanlarda özellikle akşam saatlerinde daha belirgindir ve istirahatle hafifler.
Öneri: Ayaklardaki şişmeleri etkili bir şekilde önleyecek bir tedavi yöntemi yoktur. Eskiden uygulanan tuz kısıtlaması, idrar söktürücü ilaç kullanımı gibi öneriler artık çağdışı olarak kabul edilmektedir. Zira ayaklardaki ödem gebeliğin fizyolojik değişiklikleridirler. Ancak ellerde, yüzde ve diğer bölgelerde oluşan şişliklerin preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) habercisi olabileceğini unutmayın.
GÖĞGÜSLERDEN SÜT GELMESİ
Neden?
Özellikle gebeliğin ikinci yarısından sonra göğüslerinizden süte benzeyen bir sıvı gelebilir. Prolaktin hormonu salgısına bağlı olarak üretilen ve kolostrum adı verilen bu sıvı esas süt yapımına hazırlık aşamasında üretilen bir sıvıdır. Gebelikte göğüslerden süt gelmesi ileri inceleme ve tedavi gerektiren bir durum değildir.
Öneri: Göğüslerinizden gelen sıvının süte benzemediği hissini taşırsanız bu durumu doktora iletin. Meme uçlarınızı kontrol amacıyla asla sıkmayın.