Niçin İyot Alımına Dikkat Etmek Gerekir
Niçin İyot Alımına Dikkat Etmek Gerekir
İyot diğer mineraller gibi vücut metabolizmasının sorunsuz çalışması için gerekli. Peki hamilelik döneminde iyot ihtiyacı artar mı? Eksikliği ya da fazlalığı durumunda neler olur? Anadolu Sağlık Merkezi iç Hastalıkları Uzmanı Dr. Eyyüp Kenan Özok “İyot eksikliği yaşayan kişiler brokoli, ıspanak, kara lahana, karnabahar soya fasulyesi, şalgam ve turp gibi besinleri tüketmemelidir. Bu besinler iyotun tiroid bezinde tutulmasını zorlaştırır ve guatr hastalığının oluşmasına neden olabilir.” uyarısında bulunarak, hamilelerin iyot ihtiyacı hakkında bilgi paylaşıyor.
İyot, tiroid bezinin büyümesi, beyin gelişimi ve enerji metabolizmasının hızından sorumlu tiroid hormonlarının üretilebilmesi için gerekli bir mineraldir. iyotun vücutta eksik olması, tiroid hormonu seviyelerinin düşmesine
neden olarak çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
Hamilelikte iyot ihtiyacı
Yetişkin bir insanın günde 150 mcg iyot tüketmesi önerilir. Hamilelerde bu miktar 220 mcg, emziren annelerde ise 290 mcg’dir. iyot eksikliği yaşamamak ya da varsa mevcut eksikliği gidermek için iyot açısından zengin besinlerin diyete dahil edilmesi ilk adımdır. İyot, tiroid bezinin büyümesi, beyin gelişimi ve enerji metabolizmasının hızından sorumlu tiroid hormonlarının üretilebilmesi için gerekli bir mineraldir. İyotun vücutta eksik olması, tiroid hormonu seviyelerinin düşmesine neden olarak çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
Toplumda görülen iyot eksikliğini gidermek adına normal tuz içerikleri iyotlu tuza çevrilmiştir. iyot eksikliğinin kontrol altına alınmasında iyotlu tuz kullanmak önerilir. Ancak iyotlu tuz ısı, nem ve ışıktan etkilenir. Bu nedenle kapaklı bir kapta, dolapta ve kuru bir ortamda muhafaza edilmeli. Ayrıca yemeklere piştikten sonra ya da sofrada tuz eklenmelidir. Bunun yanında deniz yosunları, Morina baliği, ton baliği ve karides gibi iyot içeren deniz ürünleri, süt, yoğurt ve peynir gibi süt ürünleri ve yumurta da iyot bakımından zengin ürünler arasında yer alır.
İyot eksikliğinin nedenleri
Düşük iyot alımı, hamilelik, sigara, florür, klorlu su ve Brassica ailesinden (karnabahar, brokoli, kale, lahana, Brüksel lahanası) sebzelerin çiğ olarak tüketilmesi iyot eksikliğinin başlıca nedenleri arasındadır. İyot eksikliğinin belirtileri:
- Baş dönmesi
- Bayılma
- Cilde kuruluk
- Depresyon
- Enerjisizlik
- Kabızlık
- Kilo alma
- Kolesterol yüksekliği
- Saç dökülmesi
- Unutkanlık
- Üşüme
- Yorgunluk
- El ve ayakların soğuk olması
- Tekrarlayan enfeksiyonlar
- Kabızlık
- Kas güçlüğü
- Eklem katlığı
- Böbrek işlevlerinde azalma sayılabilir.
İyot eksikliğinin yol açabileceği sorunlar
Vücutta iyot eksikliği belirtileri kısa sürede kontrol altına alınmazsa, kişide tiroid kanseri, erken doğum veya düşük, kadınlarda kısırlık, sinir sistemi rahatsızlıkları, büyümede gerilik, zihinsel bozukluklar, yumurtalık kanseri, tiroide bağlı otoimmün hastalıklar, prostat kanseri, kalpte büyüme, meme kanseri, kalp yetmezliği gibi rahatsızlıklar görülebilir veya var olan hastalıkların şiddeti artabilir.
Fazla iyot sağlığa zararlıdır
Günde 2.000 miligramın üzerindeki aşırı iyot dozları özellikle verem veya böbrek hastalığı gibi durumlarda tehlikelidir. İyot fazlalığı tiroidin papiler kanserine ve hiper tiroidiye neden olabilir. Hamile kadınlar ve emziren anneler de belirtilen dozların üzerinde iyot kullanılmamalıdır. Sonuç olarak farklı kimselerin vücutları farklı doz miktarlarına tepki verdiğinden iyot kullanımında mutlaka doktora danışılmalı ve dikkatli olunmalıdır. Özellikle Hashimoto tiroiditi veya hipotiroidizm olgularında iyot alımı mutlaka doktora danışılmalıdır. İdrarda iyot atılımı testi yapılması vücudun iyot eksikliği hakkında fikir veren bir laboratuvar testidir.
İyotun metabolizmaya 6 yararı
- Metabolizma hızının kontrolü ve Optimal enerji düzeyi üzerinde etkisi vardır. İyot tiroid bezlerinin çalışmasını etkilediği için, vücudun bazal metabolik hızının kontrolünden doğrudan sorumludur.
- Kanserden korunma ve meme kanserinin önlenmesinde etkisi bulunur. İyot, kanserli hücrelerin kendi kendini öldürmesi demek olan apoptozu (planlı hücre ölümü) teşvik eder. Mutasyona uğramış hücrelerin yok edilmesine yardımcı olurken sağlıklı hücrelere zarar vermez. iyottan zengin gıdaların meme tümörü gelişmesini baskıladığını gösteren kanıtlar vardır.
- Detoks özelliği bulunur. İyot vücuttan kurşun, cıva gibi ağır metallerin ve başka biyolojik toksinlerin atılmasını sağlayabilir. İyodun meme bezlerinin sağlığı, midede yerleşen gastrit ve mide kanseri nedeni Helicobacter pylori bakterisine karşı antibakteriyel etki göstermesi, antioksidan etkileri gibi tiroid dışı birçok yararı vardır.
- İyot bağışıklığı destekler. Serbest hidroksil radikallerini yakalar. Antioksidan aktiviteyi uyararak ve artırarak kanser ve kalp hastalığı gibi kronik hastalıklara karşı korunmayı sağlar.
- Cilt, saç ve diş sağlığı üzerinde etkisi vardır. Kuru, tahriş olmuş, pullanan ve enflamasyonlu bir cilt yapısı iyot eksikliğinin sik rastlanan bir belirtisidir. İyot parlak bir cilt, canlı saçlar ve sağlıklı dişler için önem taşıyan bir eser mineraldir. iyot eksikliği saç dökülmesi nedenidir.
- Bebeklikte ve büyüme çağında yeterli iyot alınmaması: veya hamilelerdeki iyot eksikliği önemli bir büyüme gelişme geriliği nedenidir. İyot eksikliğinin aşırt olması kretinizm denen ağır bir gerilik tablosuna neden olur. Bu noksanlıkların Önlenmesi için hamilelerde ve büyüme çağında iyot desteği önemli bir konudur.