Sağlıklı Bir Gebelik İçin Bu Testler Yapılmalı
Sağlıklı Bir Gebelik İçin Bu Testler Yapılmalı Annelerin sağlıklı bir gebelik geçirmeleri ve sağlıklı bebek doğurmaları için gebelikleri boyunca belirli dönemlerde belirli testleri yaptırmaları gerekir. Peki, bu testler nelerdir?
Hamilelik döneminde yapılması gereken testler hem bebeğin hem de annenin bu süreci sağlıkla geçirmesine yardımcı oluyor, gerekli durumlarda zamanında tedavi olanağı sağlıyor. Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Rukset Attar, gebelik döneminde yapılması gereken testleri ve önemini okurlarımızla paylaşıyor.
İLK ADIM BETA HCG
Gebelikte ilk yapılması gereken test öncelikle beta hCG dediğimiz kanda gebelik testidir. Bu test hem gebeliğin gerçekten var olup olmadığını göstermesi hem de dış gebelik ve rahim içi gebeliğin ayırt edilmesinde önemlidir. Bu amaçla beta hCG ile birlikte ultrasonografi yapılması gerekir.
Bunun dışında kan grubu tayini, tam kan sayımı, serbest T4, TSH, biokimya testleri yapılmalıdır. Kan grubu tayini kan uyuşmazlığının belirlenmesi için, kan sayımı ile biokimya testleri anne adayının kansızlığının olup olmadığını göstermesi ve mevcut sağlık durumunun değerlendirilmesi için önemlidir. Tiroid hastalığı annenin yanı sıra bebeğin gelişimini de olumsuz yönde etkilediği için serbest T4 ve TSH testi yapılması önemlidir. Anne adayının Rh negatif baba adayının Rh pozitif olduğu durumlarda kan uyuşmazlığı testi adı verilen indirekt Coombs testi yapılmalıdır.
Gebelikte perinatal enfeksiyonlar adı verilen ve hem anne adayını hem de bebeği etkileyebilen enfeksiyonlar için tarama testi yapılması gereklidir. Bu testler; Hepatit B, Hepatit C, HIV, VDRL, sifiliz, Tokoplazma, CMV, Rubelladır. Bu enfeksiyonların ortak özelliği düşük, ölü doğum, prematürite, intrauterin büyüme geriliği, konjenital malformasyonlar, doğumda veya hemen sonra görülen akut hastalık veya normal term bebek ile sonuçlanabilmeleridir. Bu testlere ek olarak tam idrar tahlili yapılmadır; çünkü hamilelik sürecinde görülecek gizli idrar yolu enfeksiyonları erken dönem düşükler, erken doğum tehditi, erken su gelişine neden olabilir.
İKİNCİ TRİMESTER BAŞLARKEN
11-14 hafta arasında ikili tarama testi adı verilen ve başta Down Sendromu olmak üzere bazı kromozom bozukları için risk durumunu gösteren kan testi yapılır. Bu testin yapılacağı gün önce ultrason yapılır. Ultrasonda bebeğin ense kalınlığı ölçülür, burun kemiğinin olup olmadığına veya kardiak veya başka bir anomali olup olmadığına bakılır. Riskli gebeliklerde 10. haftadan itibaren anne kanında serbest fetal DNA testi yapılabilir.
Serbest Fetal DNA testinde; anne adayının kanından serbest fetal DNA elde edilerek fetal kromozomlar incelenir. Kesin bir tanı testi olmamakla birlikte, güvenilirliği yüksek bir tarama testi olarak kabul edilmekte. Bu test ikili veya üçlü tarama testinde yüksek risk çıkan hastalarda, anne adayı doğum yaptığı sırada 35 yaş ve üzerindeyse, fetal ultrason ile saptanmış artmış anöploidi (kromozomal anomali) riski olan anne adaylarında, daha önce trizomili bebek (Down Sendromu) doğum öyküsü olanlarda veya detaylı ultrasonda kromozom anomalisi riski olan anne adaylarına önerilir.
16-20 haftalar arasında kromozom anomalisi ve spina bifida taraması için üçlü veya dörtlü test yapılabilir. İkili, üçlü, dörtlü tarama testleri ve anne kanında serbest fetal DNA testi tarama testleridir. Bu nedenle bu testlerde yüksek risk çıktığı durumlarda kesin tanıyı koymak için gebelik haftasına göre koryon villus biopsisi, amniosentez veya kordosentez yapılması gerekir.
20-22 haftalar arasında bebeğin organlarının durumu, bebeğin eşi adı verilen plasentanın durumu, rahim ağzı uzunluğunun belirlenmesi, rahimi besleyen damarlardaki kan akışı gibi parametrelerin değerlendirilmesi için detaylı ultrasonografi yapılır. Gebelikte gebelik hormonlarının da etkisi ile diabeti olmayan kadınlarda gestasyonel diabet adı verilen gebeliğin şeker hastalığı görülebilir. Gestasyonel diabet tanısı konulup tedavisi yapılmazsa bebekte intrauterin dönemde, doğum sırasında ve doğumdan sonraki dönemde problemlere yol açabilir. Bu nedenle tanısının konulması önemlidir. Bu amaçla
24-28 haftalar arasında 75 gr şeker yükleme testi yapılır. Bir diğer test de 50 gram şeker testi olup bunda yüksek değer çıkması durumunda tanı için 100 gram şeker yükleme testi yapılır. Ayrıca tam kan sayımı, idrar tahlili ve idrar kültürü de tekrarlanır. Rh uygunsuzluğu olan gebelerde 28 haftada indirekt coombs testi tekrarlanarak sonucuna göre kan uyuşmazlığı iğnesi yapılması gerekir.
VE SON HAFTALAR
Gebeliğin son aylarında hem annedeki sancı durumunu hem de bebeğin kalp atışlarını değerlendirmek amacıyla NST yapılır. NST gebeliğin 32-34. haftalarında uygulamaya başlanır. Ancak erken doğum tehdidi gibi gebelikle ilgili risk faktörlerinin varlığında daha erken haftalarda başlanabilir. 35-37 haftalar arasında B grubu streptokok için vagen ve anüsten kültür alınır. Tüm gebelik boyunca anne adayının şikâyetlerine göre tam kan sayımı ve idrar tahlili tekrarlanır.